من اعتراف می کنم:
«مجبورم گوشی خودم را مرتب چک کنم؛ و البته از آن استفاده می کنم و اغلب اوقات انگیزه چک کردن گوشی آزارم می دهد. درون مطب دندانپزشکی، در راه رساندن بچه ها به مدرسه، حتی در حال درست کردن صبحانه. بعضی وقتها بدون اینکه بدانم واقعا دنبال چه می گردم، گوشی را در دستم نگه می دارم. بعضی وقتها بدون فکر به صفحه نمایش گوشی ضربه می زنم؛ به پست الکترونیکی ام یا یک وبلاگ نویس محلی، تقویم شخصی ام و یا صفحه Twitter ام سر می زنم. اما من تنها کسی نیستم که با این گونه وسواس پیشرفته و مدرن دست به گریبان است».
بر اساس بررسی انجام شده در سال 2012 توسط مرکز تحقیقات Pew، 46 درصد از کل بزرگسالان آمریکایی امروزه صاحب یکی از این گوشی های هوشمند هستند – این رقم در سال 2011 تنها 25% بود.
استفاده از این گوشی ها می تواند برای کاربرانش گران تمام شود. بر اساس مطالعه ای که بر روی 1600 مدیر و فرد حرفه ای انجام شد، دکتر لسلی پرلو، پروفسور مدیریت و رهبری در مدرسه تجاری هاروارد، به نتایج زیر دست یافت:
- 70 درصد افراد حدودا 1 ساعت پس از بیدار شدن از خواب گوشی خود را چک می کنند.
- 56 درصد حدودا 1 ساعت پیش از خوابیدن این کار را انجام می دهند.
- 48 درصد افراد، در آخر هفته ها گوشی خود را چک می نمایند.
- 51 درصد از افراد در تعطیلات، بدون وقفه مشغول چک کردن گوشی خود هستند.
- 44 درصد از افراد می گویند اگر گوشی خود را گم کرده و نتوانند طی 1 هفته جایگزینی برای آن تهیه کنند، دچار اضطراب شدیدی خواهند شد.
پیتر دلیسی رئیس آکادمیک برنامه رهبری و مدیریت فناوری در دانشگاه سانتا کلارا در کالیفرنیا می گوید: «مدت زمانی که مردم صرف فناوری های نوین می کنند و دل مشغولی های ایجاد شده در اثر آن، این سوال را در ذهن ایجاد می کند که چرا؟ وقتی مردمی را می بینی که هنگام رانندگی مجبور به ارسال پیامک هستند، در حالی که به روشنی می دانند با این کار جان خود و دیگران را به خطر می اندازند، واقعا باید پرسید چه ضرورتی در مورد استفاده از این وسیله جدید وجود دارد؟»
اعتیاد یا عادت؟
این که آیا گوشی های همراه، کاربران خود را به صورت اعتیادآوری وابسته خویش می کنند، نامعلوم است.
دکتر دیوید گرینفیلد، روانشناس و نویسنده کتاب اعتیاد مجازی: راهنمایی برای سایت های اعتیاد آور، انجمن های اینترنتی و افرادی که عاشق آنها هستند، می گوید:
«این آگاهی وجود دارد که اینترنت و نحوه استفاده از رایانه کاملا اعتیاد آور است. در حالی که چشم خود را بر روی حقیقت اعتیادهای گوشی هوشمند می بندیم، اما درواقع این اعتیاد بالقوه وجود دارد. اعتیاد واقعی شامل تحمل رو به افزایش نسبت به یک ماده است (مانند مواد مخدر یا الکل)، بنابراین برای رسیدن به حالت خلسه باید بیشتر مصرف کنید. اما علایم ناراحت کننده هنگام ترک و اثر زیانبار بر روی زندگی، همه و همه از مضرات بارز اعتیاد به شمار می رود».
وی می افزاید: «فناوری های رایانه ای نیز می توانند اعتیادآور باشند؛ به این دلیل که روان گردان هستند. این تکنولوژی های جدید حالات روحی را تغییر داده و اغلب باعث ایجاد احساسات لذت بخش می شوند. پست الکترونیکی به طور ویژه باعث ایجاد احساس رضایتمندی می شود که علت آن (بر اساس آنچه روانشناسان نامیده اند) نسبت متغیر تقویت کننده می باشد. هیچگاه نمی دانیم کی قرار است یک نامه الکترونیکی خوشحال کننده دریافت نماییم؛ به همین دلیل دائما پست الکترونیکی خود را چک می کنیم. این کار مشابه اتفاقی است که در مورد ماشین اسلات[1] رخ می دهد؛ همیشه در انتظار آن ضربه لذت بخش هستیم. البته گوشی های هوشمند باعث می شوند تا علاوه بر استفاده از پست الکترونیکی از لذت پیگیری لحظه به لحظه ویدئوها، خوراک های Twitter و اخبار به روز شده بهره مند شویم. اما آیا این گونه رفتار کردن خارج از محدوده سلامتی است؟ پاسخ این سوال بستگی به این موضوع دارد که آیا این رفتار باعث ایجاد مزاحمت برای کار یا خانواده شما می شود یا خیر».
این گونه اختلالات می توانند کوچک باشند- مانند بی توجهی به دوستتان هنگام صرف ناهار، بخاطر ارسال مطلب در صفحه Facebook تان در مورد اینکه چقدر ناهار با دوستتان برای شما لذت بخش است!
و یا می توانند بزرگ باشند- مانند نادیده گرفتن همسر یا همکار پریشان حالتان در یک ملاقات، برای چک کردن ایمیل، یا حتی احساس اضطراب شدید در مورد این حقیقت که به نظر می رسد سایر مردم 24 ساعت روز و 7 روز هفته گوش به زنگ هستند پس شاید بهتر است ما نیز اینگونه باشیم.
اگر بخواهیم از موضوع اعتیاد صرف نظر کنیم ،سایر محققان علایم اختلال عملکردی در این قضیه را به روشنی در می یابند.
بر اساس مطالعه انجام شده در سال 2011 که در مجله «محاسبات شخصی و فراگیر» چاپ شد، مردم نسبت به خود گوشی های هوشمند ، به اندازه عادات توسعه یافته توسط آنها (مانند چک کردن مکرر و سریع آپدیت های اخبار، ایمیل ها یا ارتباطات شبکه های اجتماعی) اعتیاد ندارند.
این تحقیق نشان می دهد محرک های محیطی مشخص- مانند بی حوصلگی یا گوش دادن به یک سخنرانی- باعث آغاز عادت ها می شود. یک کاربر معمولی 35 بار در روز گوشی هوشمند خود را (هر کدام به مدت تقریبا 30 ثانیه) چک می کند. اما زمانی که کاربردهای اطلاعاتی گسترده تر باشند (مانند ارتباط با محل اقامت مخاطب مورد نظر) کاربرها به مراتب بیشتر از گوشی خود استفاده می کنند.
حیات دچار وقفه:
نیکولاس کار نویسنده کتاب نگرش های سطحی: بلایی که اینترنت بر سر مغزمان می آورد، می گوید: «علاوه بر ایجاد گونه ای وسواس، گوشی های هوشمند باعث ایجاد خطرات دیگری برای زندگی روانی ما میشوند. گوشی های هوشمند به واسطه اندازه کوچک، سهولت استفاده، تکثیر برنامه های کاربردی رایگان یا ارزان، قابلیت برقراری ارتباط پیوسته و دائمی، رابطه ما با رایانه ها را در مسیری که پیش تر با لپ تاپ ها تجربه کرده ایم، تغییر می دهد؛ زیرا مردم گوشی های خود را از زمان بیدار شدن تا خوابیدن نزد خود نگه می دارند و طی این زمان ، سیلی از پیام ها و هشدارها و همچنین دسترسی آسان به تعداد بی شماری از منابع اطلاعاتی ضروری توسط این وسیله ایجاد می شود».
وی می افزاید: «با در نظر گرفتن نوع طراحی، این نوع محیط، محیطی پیوسته دچار وقفه و حواس پرتی است. گوشی های هوشمند بیش از سایر تجهیزات عصر جدید، فرصت تمرکز، درگیر تفکر و عکس العمل بودن، و یا حتی تنها بودن با اندیشه هایمان را از ما می دزدد».
نیکولاس کار ، خود گوشی هوشمند ندارد. (او که به طور مفصل در کتاب خود در مورد طریقی که فناوری های رایانه ای می توانند به طور عمومی قابلیت تمرکز و تفکر عمیق را از ما سلب کند می نویسد).
وی می گوید: «چیزی که پژوهش من ثابت کرد این بود که نوع بشر دارای تمایلی عمیق و ذاتی برای کشف تمامی آن چیزی است که در اطرافش رخ می دهد. این غریزه احتمالا در هنگام غارنشینی به بقای نسل ما کمک کرده است. ایمان دارم یکی از دلایل اصلی گرایش مردم برای استفاده وسواسی از گوشی های هوشمند این است که آنها نمی توانند این تصور را تاب بیاورند که ممکن است اطلاعاتی وجود داشته باشد که متوجه آن نشده اند. می دانم قادر به مقاومت در برابر این وسوسه نیستم، به همین دلیل تصمیم گرفتم به طور کلی از آن پرهیز کنم».
مدیریت استفاده از گوشی هوشمند:
نمی توانید به کلی قید گوشی تان را بزنید؟ متخصصان مراحل زیر را برای نوع استفاده شما پیشنهاد میکنند:
- در مورد موقعیت ها و احساساتی که شما را مجبور به چک کردن گوشی تان می کند ،فکر کنید. آیا تنهایی، بی حوصلگی یا اضطراب علت این قضیه هستند؟ شاید چیز دیگری بتواند شما را آرام کند.
- هنگام زنگ خوردن گوشی (چه برای تماس، چه برای پیامک) قوی باشید. همیشه مجبور به جواب دادن نیستید. در واقع شما می توانید با خاموش کردن زنگ های هشدار از این وسوسه دوری کنید.
- در مورد عدم استفاده از گوشی تان در موقعیت های مشخص (مانند زمانی که با فرزندانتان هستید، در هنگام رانندگی یا ملاقات) یا ساعات معین (به طور مثال ساعت 9 شب الی 7 صبح) سخت گیر باشید. از اینکه مجددا لذت کنترل بر توجه و تمرکز خویش را بازیافته اید، محظوظ و شگفت زده خواهید شد (نیکولاس کار).
گروهی از افرادی که در شرکت مشاوره ای Boston Group مشغول فعالیت تجاری هستند، همین احساس را با شرکت در آزمون انجام شده توسط لسلی پرلو دریافتند.
همانطور که وی در کتاب خوابیدن با گوشی هوشمند ، شرح می دهد، این گروه دریافتند که استفاده از PTO (زمان خاموشی خودخواسته) در مورد میکرو رایانه هایشان، باعث افزایش بهره وری شده، رضایت شغلی را بیشتر می کند و تعادل بین زندگی و کار را بهبود می بخشد.
4 سال پس از این تجربه عملی، پرلو گزارش کرد:
«به شخصه برای مدیریت هوشمندانه تر گوشی خود، به طور کامل آن را کنار گذاشتم.
ابتدا با چک نکردن گوشی به مدت 15 دقیقه کار را شروع کردم و سپس زمان ها را به 30 و 60 دقیقه افزایش دادم (مگر در موارد اضطراری). تصمیم گرفتم تا از مرورگر وب گوشی مگر در مواردی که ضرورتا نیازمند اطلاعات هستم (مانند آدرس یا شماره تلفن) استفاده نکنم. و قسم خوردم تا به هیچ وجه از گوشی خود در مورد شبکه های اجتماعی استفاده ننمایم. همچنین یک تعهد محکم برای خود ایجاد کردم تا در هنگام رانندگی با گوشی پیامک ارسال نکنم، ایمیل نفرستم و وب گردی نکنم.
نتیجه؟ تنها پس از چند روز متوجه شدم میزان تمرکزم افزایش یافته، نسبت به اطراف آگاهی بیشتری دارم و آرامتر شده ام، و دیگر هدفم فقط برقراری نوعی ارتباط نبود، بلکه آگاهانه دنبال چیز خاصی می گشتم».
[1] ماشین خودکاری که پول را در سوراخ آن انداخته و کالای مطلوب را تحویل می گیرند.
گروه ترجمه مجله پزشکی مادر، احسان جمال ریحان
منبع: webmd.com